ایران بهورز

✅لیشمانیوز احشایی( کالا آزار):

➕احشا به معنی:اعضای داخلی شکم.

✅عامل بیماری:

انگل از گروه تاژکداران خونی که طحال، مغز استخوان و کبد را درگیر میکند .

✅ناقل: پشه خاکی.

🔴بیماری مهلکی است و در صورت عدم درمان در اثر ابتلا به عفونت های فرصت طلب و خونریزی دهنده و در نهایت موجب مرگ میشود .

🔴نوع لیشمانیا احشایی در ایران از نوع مدیترانه‌ای است و عامل آن انگل لیشمانیا اینفانتوم است.

🔴این نوع کالاآزار بیشتر در کودکان به خصوص زیر ۵ سال رخ می دهد.

✅انتقال کالا آزار:

✔ نوع زئونوتیک:

➕راه انتقال: حیوان به ناقل و سپس به انسان است.

➕در مناطقی یافت می‌شود که عامل بیماری لیشمانیا اینفانتوم است.

✔نوع آنتروپونتیک :

➕راه انتقال: انسان به ناقل و سپس انسان است.

➕ در مناطقی یافت می‌شود که عامل لیشمانیا دونوانی است .

⬅️کالاآزار در ایران از نوع زئونوتیک است و انسان به عنوان میزبان و حیوانات به خصوص سگ سانان به عنوان مخزن انگل هستند .

✅اپیدمیولوژی:

➕در حال حاضر بیماری در استان‌های اردبیل، فارس، خراسان شمالی به صورت بومی وجود دارد.

➕ در مناطق دیگر کشور به صورت اسپورادیک( تک گیر )وجود دارد.

✅کمون : چند هفته تا چندماه است.

✅علایم:

✔تب بالا،

✔کاهش وزن،

✔بزرگ شدن اندازه کبد و طحال و تیرگی پوست.

⛔در اطفال مناطق روستایی شایع‌تر است.

✔تظاهرات همراه با تب نامنظم و مواج تا ۴۰ درجه و همراه با بیقراری، درد ناحیه طحال، سرفه و کم شدن وزن بدن، بزرگی طحال و کبد و در نتیجه بزرگ شدن شکم بیمار، کم خونی و کم شدن تعداد سلولهای خونی( گلبولهای سفید و قرمز و پلاکت ها)، ورم صورت و دست و پاها است.

✅درمان: در ایران گلوکانتیماست .
➕۲۰ میلی گرم آنتیموان برای هر کیلوگرم وزن بدن روزانه و به مدت ۴ روز و عضلانی و یا وریدی.

⛔اگر عود بیماری به صورت تب، کاهش وزن، افزایش اندازه طحال اتفاق افتاد:

➕ابتدا با ترکیبات آنتیموان درمان شود.

➕ سپس داروهای خوراکی میلنفوسین و آمفوتریسین B بخصوص نوع لیپوزومال استفاده شود.

✅ پیشگیری:
✔ کنترل ناقلین و مبارزه با پشه خاکی و جلوگیری از زاد و ولد آنها.

✔ کنترل مخزن ،ایمن سازی سگ ها و همینطور کنترل جمعیت آنها.

✔ بیماریابی فعال و غیرفعال با استفاده از روش DAT جهت تشخیص و درمان به موقع.

✔ آموزش پزشکان و کادر بهداشتی درمانی .

✔تقویت و گسترش هماهنگی بین بخشی.

✔ نصب توری.

✔ دفع صحیح زباله ها و فضولات.

✔ سمپاشی اماکن.

✔ بهسازی محیط، ارزیابی و از بین‌بردن مخروبه ها و درزهای ساختمان ها.

✔ تقویت سیستم گزارش دهی.

✅ تعاریف:
✔مورد مشکوک لیشمانیوز احشایی:

هر بیمار با تب بیشتر از دو هفته که ممکن است با علایمی نظیر بزرگی طحال و کبد، کم خونی، رنگ پریدگی ، بی اشتهایی و کاهش وزن باشد.

✔ مورد محتمل:

مورد مشکوک با سابقه اپیدمیولوژیک مثبت شامل زندگی در کانون‌های بومی بیماری یا سابقه مسافرت در آنجا.

✔مورد قطعی:

وجود آزمایش مثبت سرولوژیک(DAT, ELISA, IFA) یا دیدن انگل در گسترش تهیه شده از بافت ها نظیر طحال، مغز استخوان ،غدد لنفاوی .

✅اندیکاسیون های ارجاع به سطوح بالاتر:

✔لیشمانیوز جلدی:

بیمار را به نزدیکترین مرکز درمانی سالک ارجاع دهید.

✔لیشمانیوز احشایی:

ارجاع بیمار به بیمارستان جهت بستری و درمان.

✅ گزارش‌دهی: بیشتر به صورت هفتگی

✅ وظایف بهورز:
✔ آموزش مردم روستا در خصوص پیشگیری از بیماری.

✔ شناسایی موارد مشکوک و ارجاع به سطوح بالاتر.

✔ ثبت موارد مشکوک و پیگیری درمان مبتلایان.

✅لیشمانیوز جلدی:

➕عامل: انگلی بومی از گونه های لیشمانیا.

➕راه انتقال: پشه خاکی.

➕بیماری معمولاً به صورت زخم پوستی تظاهر می‌کند و ممکن است تا بیش از یک سال طول بکشد و اسکار آن تا پایان عمر باقی بماند.

✅انواع لیشمانیوز جلدی در ایران:

۱)نوع شهری:

➕نوع شهری یا خشک.

➕مخزن آن انسان است و سگ مخزن تصادفی است.

✔عامل: لیشمانیا تروپیکا .

✔ناقل: پشه خاکی فلبوتوموس سرژانتینی.

الف:(پشه خاکی فلبوتوموس سرژانتینی )(انگل لیشمانیا تروپیکا)را با خون خواری از (انسان ناقل)می‌گیرد.

ب: با اعمال یک سری تغییرات( انگل لیشمانیا) را به (انسان سالم) و حتی سگ منتقل می‌کند.

۲)نوع روستایی:

➕نوع روستایی یا مرطوب.

➕مخزن آن عمدتاً جوندگان است.

✔عامل: لیشمانیا ماژور.

✔ناقل: پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی.

✔)پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی)( انگل لیشمانیا ماژور) را از (موش روبیموس اپیموس یا تاترا ایندیکا )میگیرد و با اعمال یکسری تغییرات به (انسان) منتقل می کند .

✅انتقال :

➕سالک توسط گزش برخی گونه‌های پشه خاکی منتقل می‌شود.

➕اندازه پشه خاکی کوچک است و اندازه آن حدود یک سوم پشه های معمولی است و به سختی دیده می شود.

✅کمون:

➕ لیشمانیوز جلدی روستایی: کمتر از چهار ماه.

➕لیشمانیوز جلدی شهری:دو تا چهار ماه و گاهی دو سال است.

🔺️سالک شهری:

➕علایم :

☢ابتدا ضایعه سالک به شکل یک پاپول قرمز رنگ بدون درد گاه با خارش مختصر است.

☢بعد از چند هفته ضایعه بزرگ تر می شود اطراف آن را هاله قرمز می گیرد در اثر تجمع سلول ها به ضایعه سفت تبدیل می شود .

☢بعد از دو الی سه ماه، پاپول به صورت دانه ای سرخ و برجسته با سطحی صاف و قوامی نرم میشود گاه روی آن فرو رفتگی به عمق یک میلی‌متر پوسته پوسته ایجاد می شود به تدریج سطح دانه نرم و مایع سروزی ترشح می کند بالاخره ضایعه به صورت زخم باز در می آید.

☢زخم حاشیه نامنظم و برجسته دارد و روی آنرا دلمه ای کثیف و قهوه‌ای رنگ پوشانده اگر دلمه کنده شود کف زخم فرو رفته است . اطراف زخم دارای هاله ای صورتی رنگ است در مقایسه با بافتهای اطراف و زیر آن سفت به نظر می‌رسد. بهبودی زخم معمولاً از مرکز زخم شروع می شود. بهبودی کامل بعد از ۶ الی ۱۲ ماه و گاه بیشتر صورت می گیرد. اثر آن به صورت جوشگاهی فرو رفته تا حدودی کاملاً مشخص و حاشیه ای نامنظم باقی می ماند.

✅سالک روستایی:

➕ضایعه به صورت جوش همراه با التهاب حاد ظاهر میشود.

➕پس از دوهفته زخمی شده که به سرعت بزرگ و دور آن پر خون می‌شود.

➕زیر لبه زخم خالی است و زخم حاشیه نامنظم و دارای چرک زیاد است.

➕جوش خوردن زخم از وسط و اطراف آن همزمان اتفاق می‌افتد.

➕به طور معمول زخم طی ۴ الی ۶ ماه بهبود مییابد.

➕انتقال از مخزن حیوانی به وسیله پشه فلبوتوموس پاپاتاسی ماده صورت می‌گیرد.

😌 انتقال بیماری از شخص به شخص به وسیله انتقال خون و تماس جنسی به ندرت گزارش شده است.

✅ تشخیص :

کشت سلولی،DAT, ELISA, I FA

✅درمان :

➕در صورت درمان موضعی: تزریق ترکیبات آنتیموان ۵ ظرفیتی هفته ای یکبار.

➕ کرایو تراپی با ازت مایع به صورت هر دو هفته یکبار.

➕ مواردی که تعداد ضایعات بیش از ۵ عدد و ضایعه روی( مفصل، نزدیک چشم ، بینی و لب و اندازه آن بزرگتر از ۳ سانتی‌متر باشد و احتمال عود و شکست درمان باشد)درمان به شکل سیستمیک انجام می‌شود.

➕ در خصوص زخم‌هایی که فاقد اندیکاسیون درمان است توصیه می‌شود فقط با گاز استریل پانسمان شوند.

✅پیشگیری:
✔نصب توری
✔کنترل جمعیت جوندگان و سگ‌های ولگرد.
✔سمپاشی و حشره کش.
✔ آموزش جامعه در خصوص دیدن ضایعه و مراجعه زودرس، تکمیل درمان، رعایت پانسمان در نوع شهری.
✔ پوشیدن لباس های آستین بلند و کامل.
✔ عدم نگهداری دام ها در مجاورت اماکن مسکونی.

✅تعاریف:

✔مورد مشکوک لیشمانیوز جلدی:

وجود پاپول یا زخم پوستی منطبق بر علایم بالینی به ویژه در نقاط باز بدن که بیش از ۱۴ روز طول بکشد.

✔ مورد محتمل:

مورد مشکوک به همراه وجود سابقه اپیدمیولوژیک در منطقه با سابقه ابتلا به سالک در همان محلقبلی.

✔مورد قطعی:

دیدن انگل در گسترش تهیه شده از ضایعه پوستی و کشت مثبت انگل با نتیجه مثبت آزمایشات تخصصی دیگر که در آزمایشگاه‌های تخصصی انجام می‌شود.

😊 سالک به صورت خلاصه :

پانسمان در نوع شهری الزامی و انتقال انسان به انسان است_در نوع روستایی لازم نیست چون انتقال از جوندگان به انسان است.

شکست درمان :انجام کرایو و موضعی ۴ هفته همزمان _دو هفته سیستمیک _دور

دوم سیستمیک _شکست درمان شده و ارجاع به متخصص.